سه راهکار اجرایی برای تجمعی موفق در ۲۲ خرداد

مقدمه: همانگونه که می‌دانیم، تشکلهای اصلاح‌طلب برای برگزاری تجمعی در روز ۲۲ خرداد از وزارت کشور درخواست صدور مجوز نموده اند.هر چند هنوز وزارت کشور جوابی قطعی به این درخواست نداده است، ما در این نوشته سعی داریم با فرض تقریبن قطعیِ صادر نشدن مجوز و در نتیجه تلاش دولت برای سرکوب کامل تجمع، راهکارهایی برای اجرای بهتر و موفقتر تجمع ۲۲ خرداد به همراهان سبزمان ارائه کنیم. گروه ۲۳ خرداد امیدوار است است این راهکارها مفید واقع شوند.

پیوستن چند ده تا چند صد معترض سبز در موقعیتی مناسب برای نمایش همبستگی و شکلگیری تجمع کافی است!

جدا از عوامل مهم دیگری مانند جمعیت شرکت کننده در تجمع، یکی از مهمترین فاکتورهای برگزاری تجمعی موفق توانایی و موفقیت تجمع کنندگان در تشکیل ”هسته اولیه“ تجمع است، هسته کوچک و چند ده نفره ای که می‌تواند به سرعت تجمع کنندگان دیگر را جذب خود کند و تجمع اصلی و موفقی را شکل دهد.

از سوی دیگر، سرکوبگران نیز تمرکز و توجه فوق العاده ای روی ممانعت از تشکیل چنین هسته ای تشکیل می‌دهند. برای مثال در ۲۲ بهمن، کودتاچیان با درس گرفتن از تجارب قبلی، با تمام قدرت سعی می‌کردند از شکلگیری چنین هسته ای جلوگیری کنند. بیرون آوردن یک نشان سبز یا بالابردن دستها به شکل علامت وی یا هر حرکتی که نشان از گردهم آمدن اعتراض آمیز سبزها را داشت، برای کودتاچیان، به معنای شکلگیری این هسته اولیه بود و از همین رو، خشونت تمام عیاری علیه شکل گیری چنین هسته ای در دستور کار کودتاچیان بود.

از این رو، با توجه به اینکه هدف روشن حکومت، حداقل پس از ۲۹ خرداد ۱۳۸۸، ممانعت از شکلگیری تجمع به هر طریق ممکن بوده، این ایده که سکوت، لبخند، سر ندادن شعار یا انجام ندادن حرکاتی خاص توسط سبزها می‌تواند موجب به هم پیوستن سبزها بدون خطر مواجهه با سرکوب شود، بسیار ساده لوحانه به نظر می رسد[۱]. همینطور این تصور که در شرایط فعلی، خود سرکوبگران در پوشش سبز و فرضاً با دادن شعارهایی ساختارشکنانه به کمک شکل دادن چنین هسته اولیه ای بیایند، نشان از فقدان حتی درکی ساده و ابتدایی از شرایط اجتماعی و سیاسی کشور است.

در این نوشته راهکارهایی را، به ترتیب اهمیت، پیشنهاد می‌کنیم که به شکل گیری هسته اولیه تجمع و نهایتن تجمعی موفق کمک خواهند کرد.

الف: خیابانهای مجاور، فرصتی برای تشکیل هسته اولیه تجمع

بی‌شک هدف اولیه و اصلی تجمع‌کنندگان، برگزاری تجمع در خیابانها و مسیرهای اصلی و از پیش تعیین شده است. با این حال استقرار و سازماندهی نیروهای سرکوبگر در این مسیرها، می‌تواند شرایطی را منجر شود که برگزاری تجمع در مسیرهای اصلی و از پیش تعیین‌شده،بسیار دشوار و حتی غیرممکن شود. در چنین شرایطی برای تشکیل هسته اولیه تجمع می‌توان از تجارب موفق گذشته استفاده کرد. برای مثال، در تجمع ۱۳ آبان، هنگامی که میدان هفت تیر و خیابانهای اطراف آن که قرار اصلی تجمع‌کنندگان بود، در اختیار کودتاچیان قرار گرفت و دستگیری و سرکوب شدیدی از همان ابتدای تجمع پیش آمد، بسیاری از سبزها در امتداد بلوار کریم خان زندبه طرف غرب حرکت کردند و سعی کردند تجمع رو در خیابن از آنجا که خیابانهای اصلی در اختیار سرکوبگران بود، تجمع پایداری شکل نگرفت. نهایتن عده زیادی از سبزها در اطراف میدان ولیعصر جمع شدند اما باز هم سرکوبگران اجازه شکل گرفتن هسته اولیه تجمع را ندادند. اینجا بود که عده ای از سبزها از خلاءای که در خیابان فلسطین شمالی در غرب میدان ولیعصر بود، نهایت استفاده را کردند و با تشکیل هسته اولیه تجمع نهایتن موفق شدند راهپیمایی پرشکوهی را به طرف بلوارکشاورز، دانشگاه تهران و خیابان ۱۶ آذر شکل دهند. در فضای سرکوبی که از اول تجمع و اطراف هفت تیر شکل گرفته بود، برگزاری چنین تجمعی بیشتر به معجزه می‌مانست (فیلم)

یا به عنوان مثال دیگری می‌توان به این اشاره کرد که در بسیاری از تجمعات پیشین، خیابان جمالزاده شمالی پناهگاه و در عین حال نقطه شروع دوباره ای برای سبزها بوده است، بدین شکل که معترضانی که از سرکوب شدید خیابان آزادی و میدان انقلاب به آنجا پناه برده بودند، بتوانند به مرور گرد هم آیند و تجمعات کوچک و بزرگی را شکل دهند.

با این اوصاف و در شرایطی که کودتاچیان ناچارند بخش زیادی از نیروهای خود را در خیابانهای اصلی محل تجمع مستقر کنند، سبزها میتوانند از خلاء و کمبود نیرویی که در خیابانهای مجاور مسیر اصلی وجود دارد، استفاده کرده و هسته اولیه تجمع را شکل دهند. البته لازمه این مساله این است که سبزها بیش از حد بر روی برگزاری تجمع در مسیرهای اصلی اصرار نکرده و در صورتی که شرایط را نامناسب دیدند، با حرکت مداوم، بتوانند مسیرهای امنتری را پیدا کنند؛ اصلی که در بخش بعدی بیشتر مورد بررسی قرار می‌گیرد.

ب: استفاده از تحرک و سیالیت مداوم برای یافتن مسیر اولیه امن و مناسب

مطمئنن سرکوبگران برای ۲۲ خرداد تدارک و برنامه های مفصلی دارند که بخشی از این تدارکات، گسیل تعداد زیادی از نیروهای مختلف انتظامی و بسیجی به خیابانها خواهد بود. همچنین به صورت طبیعی بخش عمده ای از این نیروها، از ساعتها قبل در خیابانهای اصلی محل تجمع مستقر خواهند شد. بی‌شک این تدارکات مفصل برای کودتاچیان مزایای خاصی دارد، اما توجه نکردن به نقاط ضعف کودتاچیان و به طور مشخص به سازماندهی سلسه مراتبی و از بالا به پایین آنان نیز اشتباه است. در اینجا دو مساله قابل بررسی است:

نخست اینکه به طور طبیعی و در هر حال، همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، کودتاچیان مجبورند به طور دائم بخشی از نیروهایشان را در خیابانهای اصلی و شلوغی که بالقوه و هر لحظه مستعد شکلگیری تجمع است، حفظ کنند. بدین ترتیب بخش عمده ای از نیروهای سرکوبگر تقریبا ساکن و بی‌حرکت خواهند ماند.

دوم اینکه حرکت و تغییر موقعیت بخش دیگر و عمده ای از سرکوبگران تنها با هماهنگی قبلی و دستور از بالا ممکن خواهد بود. چه بسیار مواقعی که در خیابانهای جانبی محل تجمع، مردم جمع شده و هسته اولیه تجمع را شکل داده‌اند، بدون آنکه سرکوبگران اساسن متوجه این فرایند شکلگیری شوند. به عبارت دیگر مطلع شدن از شکلگیری هسته های اولیه و هماهنگی سرکوبگران برای فرستادن نیروها به آن محل، دقایقی طلایی در اختیار معترضین قرار می‌دهد.

اما یکی از شروط لازم برای خلق و استفاده از این موقعیتهای کوچک ولی بسیار ارزشمند این است که سبزها به طور مدام در حرکت باشند و در صورتی که محیط و محل خاصی را برای تجمع مناسب ندیدند، حرکت خود را آنقدر در مسیرهای اصلی و فرعی ادامه دهند تا همراه دیگر معترضین بتوانند موقعیت و فرصت مناسبی را خلق کنند. در این میان استفاده از وسایل نقلیه عمومی، مثل اتوبوس، که به دور از وجود مامورین، محیط سالم و مساعدی برای بحث و گفتگو و حتی شکلگیری هسته کوچک سبزها فراهم می‌آورند، می‌تواند مفید باشد.

ج: هماهنگی زمانی، تقویت کننده قدرت مانور سبزها در آغاز تجمع

در صورتی که سبزها بتوانند در فاصله زمانی کوتاهی وارد مسیرهای اصلی تجمع شوند، امکان این مسئله بیشتر است که کنترل فضا از دستان کودتاچیان خارج شود و در همان مسیرهای جانبی منتهی به مسیرهای اصلی هسته های اولیه تجمع شکل بگیرد. در مقابل، ازنظر سرکوبگران، حالت ایده آل این است که سبزها در فاصله زمانی زیاد و به مرور به محل تجمع بیایند. در چنین حالتی، کنترل و هدایت مردم و همچنین دستگیری افراد مشکوک برای کودتاچیان بسیار ساده تر خواهد بود.

شاید ناهماهنگ‌ترین تجمع سبزها از نظر زمانی، تجمعات خارج از دانشگاهها روز ۱۶ آذر بود که پخش و پراکندگی سبزها- از صبح تا غروب- موجب شد کودتاچیان بتوانند بسیار ساده تر از روزهای دیگر این تجمعات را سرکوب کنند[۲]. از سوی دیگر توجه به تجربه ۲۵ خرداد می‌تواند مفید باشد؛ در حالی که سرکوبگران خیابان آزادی و میدان انقلاب- میعادگاه اعلام شده سبزها- را در کنترل خود داشتند، پیوستن خودبه‌خودی سبزهای بیشمار در مسیرهای جانبی منتهی به محل تجمع موجب تشکیل دهها و صدها هسته اولیه تجمع شد و کودتاچیانی که از چند ساعت قبل کنترل مسیرهای اصلی را در اختیار داشتند، به سادگی مسیرهای اصلی تجمع را هم از دست دادند. تجربه اندوزی از همین مساله بود که باعث شد در ۳۰ خرداد کودتاچیان کنترل بسیار شدیدی روی مسیرهای جانبی و ورودی تجمع اعمال کنند و به طرق گوناگون اجازه به هم پیوستن سبزها و تشکیل هسته های اولیه را ندهند.

البته مشخص است که دیگر نمی‌توان مانند ۲۵ خرداد انتظار جمعیتی میلیونی و پیوستن خودبه‌خودی سبزها و تشکیل هسته‌های اولیه تجمع را داشت، اما در صورتی که سبزها هماهنگتر عمل کنند و ساعت ورودشان به مسیرها و خیابانهای جانبی مسیر اصلی را محدود به بازه زمانی مشخص و کوتاهی حول ساعت تجمع - ساعت ۴بعدالظهر شنبه- کنند، امکان به هم پیوستنشان در مسیرهای جانبی بیشتر خواهد شد.

روشن است که به موقع رساندن خود به محل تجمع نیازمند تعهد درونی و اختیاری سبزها دارد. اما هر چه بیشتر سعی شود زمان رسید به محل تجمع، به ساعت برگزاری تجمع نزدیکتر باشد، خود به خود، هماهنگی بیشتری میان سبزها حاصل خواهد شد و امکان تشکیل هسته اولیه تجمع بالاتر خواهد رفت.

سخن پایانی

طبعن همه امیدواریم و سعی خواهیم کرد که روز ۲۲ خرداد شاهد تجمعاتی بزرگ و طولانی‌مدت باشیم، اما توجه به این مساله ضروری است که در شرایط سرکوب فعلی، حتی شکل دادن تجمعی چند صدنفره برای دقایقی کوتاه، و البته تهیه و ارسال و پخش فیلمهای چنین تجمعاتی، بزرگترین ضربه روانی را به حکومت کودتا خواهد زد و شور مبارزه را بیش از پیش در میان مردم تقویت خواهد کرد. از همین رو، همه سبزها را دعوت می‌کنیم در صورت نامساعد بودن شرایط برای برگزاری تجمعات بزرگ در مسیرهای اصلی تجمع، ناامید نشوند و با تحرک و جابجایی سریع و تلاش برای ایجاد هسته اولیه تجمع که می‌تواند حتی از چندده نفر نیز تشکیل شده باشد، از کوچکترین فرصتها و فضاها استفاده کنند و تجمعاتی کوچک و سریع در خیابانهای مجاور برگزار کنند.

هرچند مبارزه طولانی مردم ایران برای آزادی و برابری وابسته به موفقیت یا شکست در یک روز خاص نیست، اما در شرایط فعلی، چند پیروزی کوچک این‌چنینی بی‌نهایت ارزشمند خواهد بود و امید و شور بیشتری برای ادامه مبارزه دموکراتیک مردم ایران پدید خواهد آورد.

با امید ۲۲ خردادی موفق

---

[۱] همانطور که در ابتدا گفتیم فرض ما بر این است که کودتاچیان مجوز قانونی برای برگزاری تجمع صادر نمی‌کنند و راهکارها نیز برای چنین شرایطی نوشته شده است. در صورت صدور مجوز مطمئنن شرایط بسیار متقاوت خواهد بود.

[۲] لازم به توضیح است که تجمع ۱۶ آذر ۱۳۸۸، با توجه به آنکه مانند تجمعات قبلی مخاطب آن همه سبزها بودند، در ابتدا قرار بود در مقابل دانشگاه‌ها شکل بگیرد (۱ و ۲) ولی با توجه به سرکوب شدیدی که در آن روز اعمال شد، در نهایت سبزها فقط توانستند تجمعات خود را درون دانشگاه ها شکل دهند.