مبارزه با «گشت ارشاد»؛ دفاع از حق انتخاب آزاد پوشش و عاملی برای همبستگی جنبش سبز

تجمع 22 خرداد 1384، فعالین زنان

در این نوشته به لزوم مبارزه با گشت ارشاد به عنوان راهکاری عملی و موثر در پیشبرد اهداف جنبش سبز خواهیم پرداخت. ابتدا جایگاه چنین مبارزه ای را در میان راهکارهای پیش روی جنبش بررسی می‌کنیم.

الف: چکیده‌ای از راهکارهای پ‍یش روی جنبش سبز
همان‌طور که پیشتر نیز توضیح دادیم حمایت و اقدام برای ایجاد تشکل‌های دموکراتیک مدنی و صنفی در ماه‌های پیش روی می تواند راهکاری بسیار سودمند و موثر در جنبش سبز برای افزایش همبستگی و آگاهی مردمی باشد که در نهایت راه را برای اعتصابات سراسری باز خواهد کرد. با این حال به نظر می رسد ایجاد چنین تشکل هایی، به عنوان آغازگر راه، به دلایل گوناگون[1] در جامعه امروز ایران با مشکل مواجه است.

از طرف دیگر چنانچه نشان خواهیم داد مبارزه با گشت ارشاد که از جهتی حرکتی آزادی خواهانه کوچک و محدود است، می تواند راهگشای راهکارهایی گردد که پ‍یشتر گفته شد. به عبارت دیگر، اقدام برای مبارزه با گشت ارشاد که کاری همراستا با اهداف جنبش سبز است بنا به دلایلی که در پ‍ی خواهد آمد توانایی ایجاد انگیزه در مردم برای کارهای آتی را دارد.

در ادامه به بررسی دلایل سیاسی حجاب اجباری و همچنین فایده های مبارزه با گشت ارشاد به عنوان بازوی سرکوبگران در اجرای حجاب اجباری می پردازیم.

ب: حجاب اجباری؛ نماد سلطه کامل حکومت بر مردم

ساز مخالف به درستی اشاره کرده است که حکومت ایران دروقت قدرت‌نمایی و به قصد نشان دادن سلطه تمام عیار خود بر مردم هر از چند گاهی متوسل به حربه حجاب اجباری می شود. جالب آنجاست که همین اجبار به داشتن حجاب در مواقعی که حکومت تحت فشار بوده است کمرنگ و گاه به کلی فراموش شده است. چند هفته اخیر هم باز شاهد تبلیغات و تحرکات دوباره حکومت در این زمینه بوده ایم، تا جایی که خامنه ای هم به این مسئله اشاره کرد. اما خوشبختانه، در آن سوی مردم، مردم هم همیشه نسبت با این مساله حساس بوده اند و واکنش نشان داده اند؛ در واقع واکنش به سلطه طلبی سرکوبگران. به یاد داشته باشیم که فعالیت چند سال گذشته گشت ارشاد موجب واکنشهای اعتراضی و حتی تجمعاتی شد. برای مثال اینجا و اینجا می‌توانید فیلم و گزارشات مهمترین این اعتراضات را که در اسفند سال 86 در میدان صادقیه اتفاق افتاد، ببینید.

ج- ۱: مبارزه با گشت ارشاد، مبارزه برای حق انتخاب پوشش

بی‌شک اولین کارکرد مبارزه با گشت ارشاد به عنوان بازوی اجرا کننده حجاب اجباری، تقویت رویکرد آزادی‌خواهانه و عدالت جویانه در جنبش است. در این روزها کمتر کسی یافت می شود که خواستار حق انتخاب آزاد پوشش و لباس خود نباشد. بنابراین هر کوششی در راه مقابله با گشت ارشاد را می توان دفاع آزادی‌خواهانه فرد از خود برای داشتن حق انتخاب آزاد لباس و پوشش دانست.

ج - 2: مبارزه با گشت ارشاد، راهی برای همبستگی همه اقشار جنبش سبز با یکدیگر

اما نتیجه مهمتر از چنین مبارزه‌ای همان نقش آن مبارزه به عنوان عاملی موثر در همراهی قشرهای مختلف مردم با خود است. در واقع به علت فراگیر بودم مساله حجاب در زندگی مردم جامعه و درگیر بودن همه رده های سنی با آن به راحتی می توان انتظار داشت که جوانان، میانسالان و پیران، از زن و مرد، به صورت طبیعی درگیر مبارزه با گشت ارشاد شوند و چون هدف یکسانی را پیگیری می کنند خواه ناخواه این مبارزه باعث همبستگی خوبی بین آنها خواهد شد.

مبارزه با گشت ارشاد از یک سو و در حمایت از حق زنان، یک کار انسانی است و از دیگر سو مطابق با انگیزه های آزادی خواهانه در جنبش سبز. به این ترتیب می توان انتظار داشت در مبارزه فراگیری که انگیزه ها و همچنین تجربیات آن از پیش نیز وجود دارد -برای مثال اینجا و اینجا- همبستگی ملیی از زنان و مردان در رده های مختلف سنی شکل بگیرد. این همبستگی ملی می تواند بهترین نقطه شروع برای راهکارهای عمده دیگری باشد که پیشتر بیان گردید.

د: چگونه باید مبارزه با گشت ارشاد را آغاز کرد؟

باز کردن فضای گفتگو درباره علت سیاسی از سرگیری پروژه تکراری حجاب اجباری از سوی سرکوبگران و همچنین نتیجه های سودبخش مبارزه با گشت ارشاد می تواند نقطه شروع مناسبی برای این کار باشد.

همچنین دیوارنویسی و شعارنویسی های مرتبط با این موضوع می تواند به عنوان راهی عملی و هشدار دهنده زمینه های روانی اقدامات عملی جدی تر در مقابله با گشت های ارشاد و سرکوبگران را ایجاد کند. در همین راستا، کمترین کاری که در مواجه گشت ارشاد می توان انجام داد محاصره آنان توسط مردم و ایجاد ازدحام پیرامون آنان است. جمع شدن مردم و به چالش گرفتن گشت ارشاد با فریاد و سوال، گذشته از روحیه دادن به فرد گرفتار شده، در کاهش اعتماد به نفس گشت ارشاد نیز بسیار موثر است.

در آینده به صورت مستقل به این بحث خواهیم پرداخت.

نتیجه گیری: مبارزه با گشت ارشاد گرچه نسبت به اهدافی دیگر جنبش ممکن است کوچک و بی اهمیت به نظر برسد ولی به عنوان راهکاری که هم همراستا با اهداف جنبش سبز است و هم توانایی ایجاد همبستگی بزرگی را در بین مردم دارد، در عمل از اهمیت به سزایی برخوردار است. گفتگو پیرامون این موضوع، دیوارنوسی و شعارنویسی و به چالش گرفتن گشت ارشاد در هنگام مزاحمت برای مردم از راه های ابتدایی هستند که می توانند آغازگر این مبارزه باشند.

---

[1] اولین مشکل این است که مردم، متاسفانه و به صورت کلی، مشکل دیگران را مشکل خود نمی‌دانند. همین مشکل به صورت خاص باعث شده است که عده زیادی در شرایط امروز ایران مساله معلم‌ها و کارگرها برایشان خیلی مهم نباشد یا اینکه اصلن به اهمیت آن پی نبرده اند و آن طور که باید برای آن فعالیت نکنند. همچنین از نگاهی، کار اصلی هم در این زمینه بر عهده خود کارگرها و معلم ها می باشد و مردم عادی کار خیلی خاصی شاید نتوانند برای آنها انجام دهند.